Kun je de spellingscontrole vertrouwen?

Hij kan handig zijn, die spellingscheck in de tekstverwerker of in je e-mailprogramma. Toch gaat het soms behoorlijk mis en blijven grammatica- en spelfouten na de check gewoon staan. Met een beetje pech verstuur je je klant ook na automatische spellingscontrole dus een mail met ongewenste tekstuele ‘verassingen’. 

Blind vertrouwen op de spellingscheck is niet zo verstandig. Oké, het is een gemakkelijk geheugensteuntje wanneer je twijfelt op welke e de puntjes bij creëren horen. Of wanneer je een woord als caissière wilt typen, maar de snelkoppeling op je toetsenbord naar het ‘streepje-links’ niet uit je hoofd weet.  

Pijnlijke spelfouten

Maar daar houden de voordelen van de virtuele spellingscontrole wel zo’n beetje op. Het kan zelfs enorm pijnlijk zijn om je teksten te schrijven op basis van suggesties en door de tekstverwerker goedgekeurde woorden. Neem puberteit en pubertiet. De spellingscontrole rekent beide goed, maar het verschil … nou ja, dat hoeven we niet uit te leggen. 

Samenstellingsproblemen

Ook heeft de spellingschecker lak aan veel samenstellingen. In onze Nederlandse taal plakken we oneindig veel woorden aan elkaar. Wij komen in vacatureteksten bijvoorbeeld nogal eens een ‘bedrijfsvoeringsafdeling’ tegen. Dit woord kent de spellingscontrole niet en dus popt de suggestie ‘bedrijfsvoering afdeling’ op. Samenstellingen als deze worden door de spellingschecker regelmatig afgekeurd en ten onrechte uit elkaar getrokken. 

Geen grammaticacontrole

Grammaticaal gaat het ook vaak mis. Neem ‘is het gebeurd’ of ‘is het gebeurt’? Hoewel ‘is het gebeurt’ hartstikke fout is, keurt de spellingscontrole het gewoon goed. ‘Ik ben slimmer als jouw’ wordt ook niet fout gerekend. Nee, spellingscontrole staat zeker niet gelijk aan grammaticacontrole. 

Wat is de context?

Waar het bij automatische spellingscontrole aan ontbreekt, is de link met de context. Goede spellingscorrectie is ontzettend moeilijk. Aan de Universiteit van Tilburg braken ze zich hier al eens het hoofd over. In 2011 lanceerde de universiteit een correctieprogramma dat taalmissers opmerkt. Dat programma heet Valkuil.net en kijkt wél naar context. Hartstikke knap gemaakt, maar ook hier wordt de helft van de fouten nog weleens over het hoofd gezien. Wat dat betreft komt LanguageTool, nog zo’n correctieprogramma dat context begrijpt, meer in de buurt. Al is ook deze tool nog verre van perfect. 

Mensenwerk

Conclusie? Spellingscontrole is en blijft (voorlopig) echt mensenwerk. Een belangrijke tekst laten lezen door een collega, vriend of familielid, is daarom altijd een goed idee. Of nog beter: je schakelt een deskundige met een goed gevoel voor taal in. Iemand die dagelijks bezig is met correcte spelling, grammatica, stijl en zinsopbouw. Eén ding is zeker: van een ‘live’ spellingscontrole wordt jouw tekst alleen maar betrouwbaarder en sterker.